کنتاکتور

از نمونه های آن می توان به کنتاکتور هیوندای اشاره کرد. وقتی جریان برق از هسته الکترومغناطیسی عبور می کند، یک میدان مغناطیسی تولید می شود که این میدان وضعیت کنتاکت ها را مشخص می کند.

آشنایی با کنتاکتور

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتورها قطعات الکتریکی هستند که برای کنترل جریان برق در مدارها و دستگاه های الکتریکی استفاده می شوند. کنتاکتور در اغلب تجهیزات الکتریکی مانند پمپ ها، موتورها و تجهیزات مربوط به نور پردازی به کار می رود. کنتاکتورهای برق بر خلاف رله ها مانند رله شیشه ای فیندر، توان و ظرفیت عبور بار الکتریکی بالاتری دارند؛ به همین دلیل در اغلب مدارهای قدرت استفاده می شوند.

کاربرد کنتاکتور

کنتاکتور به طور کلی از دو قسمت تشکیل شده است که شامل مدار فرمان و مدار قدرت می‌باشد.

مدار قدرت

مدار قدرت بخشی از کنتاکتور است که بین مصرف‌کننده الکتریکی و شبکهٔ برق قرار می‌گیرد و مدار فرمان وظیفه کنترل کارکرد کنتاکتور و مصرف‌کننده را بر عهده دارد. با اتصال ولتاژ به بوبین کنتاکتور و عبور جریان از آن، کنتاکتور عملکرد خود را انجام می‌دهد و مدار قدرت را قطع یا وصل می‌کند. علاوه بر این، در مدار فرمان از کلیدهای مینیاتوری، شستی‌های استوپ و استارت، تیغه‌های نگهدارنده و بوبین استفاده می‌شود که به صورت موازی متصل می‌شوند.

مدار فرمان

این بخش از کنتاکتور از کلیدهای مینیاتوری، شستی‌های بی‌متال، تیغه‌های نگهدارنده و بوبین تشکیل شده است. در کنتاکتورهای کوچک، کنتاکت‌های مدار قدرت و مدار فرمان تفاوت چندانی ندارند، اما در کنتاکتورهای بزرگتر، کنتاکت‌های مدار قدرت از نظر اندازه بزرگتر هستند و با شماره‌های یک رقمی نمایش داده می‌شوند. وسایل حفاظتی نیز برای جلوگیری از اتصال کوتاه و بار زیاد در مدار قدرت قرار داده می‌شوند که در صورت خطا باعث قطع مدار قدرت یا فرمان می‌شوند.

سیم‌های رابطی نیز باید دارای سطح مقطع مناسب با جریان موتور باشند تا از افت ولتاژ بیش از حد مجاز جلوگیری شود. افت ولتاژ در سیم‌های رابط در هنگام راه‌اندازی موتور می‌تواند باعث عدم راه‌اندازی موتور گردد.

آشنایی با قطعات کنتاکتور

معرفی اجزای کنتاکتور

تمامی کنتاکتورها از سه جزء اصلی کنتاکت، کویل و محفظه تشکیل شده اند که در ادامه به معرفی هر کدام از آن ها و نقش آن در مدار می پردازیم.

کنتاکت ها

کنتاکت ها، مهم ترین جزء کنتاکتورها هستند که وظیفه آن ها، انتقال جریان در مدار الکتریکی است. ‌کنتاکت ها خود به دو دسته قدرت و فرمان تقسیم می شوند. ‌کنتاکت های قدرت، همان کنتاکت های اصلی هستند که جریان بخش قدرت از آن ها عبور می کند. ‌کنتاکت های فرمان به دو صورت باز و بسته بر روی بدنه کنتاکتور نصب می شوند.

محفظه

کنتاکت های به کار رفته در کنتاکتورها درون محفظه ای قرار گرفته اند که به عنوان عایق عمل می کند. این عایق ها جنسی مانند محصول  بی متال هیوندای دارند و از موادی مانند پلاستیک و باکالیت ساخته شده است. محفظه از کنتاکت ها در برابر آلودگی های مختلف محافظت می کند.

کویل

کویل که در صنعت با نام های بویین و سیم پیچ هم شناخته می شود، از اجزای دیگر کنتاکتور است. وظیفه کویل ها، باز و بسته کردن کنتاکت ها به وسیله نیروی مغناطیسی است.

نکات مهم در نصب کنتاکتورها

کنتاکت بسته بی متال، مشابه یک شستی قطع، در مدار فرمان به صورت سری قرار می‌گیرد تا در صورت اضافه بار، مصرف‌کننده را از شبکه قطع کند. برای وصل مجدد کنتاکتور، باید شستی وصل (استارت) مجدداً فشار داده شود. قطع‌کننده‌ها به صورت سری و وصل‌کننده‌ها به صورت موازی با تیغه نگهدارنده بسته می‌شوند. برای مدارهایی که دارای کنتاکتور و شستی‌های زیاد هستند، مناسب است که نقشه‌ها را به دو فرم مدار فرمان و مدار قدرت جدا از هم رسم کنیم.

جهت حفاظت مدارهای الکتریکی در برابر اضافه‌جریان زیاد یا اتصال کوتاه و همچنین اضافه‌بار، از تجهیزات حفاظتی مانند رله‌های حرارتی (بی‌متال‌ها)، کلیدهای محافظ و همچنین فیوزها استفاده می‌شود. این تجهیزات در ابتدای مدارهای فرمان و قدرت و به صورت سری قرار می‌گیرند.

دسته بندی کنتاکتورها

انواع مختلفی دارند و هر کدام از آن ها برای کاربردی خاص طراحی و تولید شده اند. بهتر است قبل از خرید کنتاکتورها با انواع و ویژگی های آن ها آشنا باشید تا بتوانید محصولی مطابق با نیاز خود خریداری کنید.

AC1

از این نوع کنتاکتور برای ساخت گرمکن های برقی با ضریب توان 95% استفاده می شود. از دیگر ویژگی های آن، می توان به دارا بودن بار اهمی و بار غیر اندیکتیو یا اندیکتیویته ضعیف اشاره کرد.

AC2

مدل AC2 برای راه اندازی موتورهای آسنکرون (القایی) بدون جریان مخالف استفاده می شود. علاوه بر این برای راه اندازی موتورهای القایی با جریان مخالف نیز از این نوع بهره می گیرند.

AC3

راه اندازی موتورهای قفس سنجابی به وسیله کنتاکتورهای AC3 امکان پذیر است. علاوه بر این برای خاموش کردن موتورها در حین فعالیت نیز از این استفاده می شود. مدل AC3 در برابر جریان های پیوسته بالا مقاوم هستند.

AC4

مدل های AC4 توانایی قطع و وصل کردن جریان های زیاد را دارند؛ به همین دلیل برای استفاده در ماشین آلاتی مانند جرثقیل مناسب هستند.

AC11

 مدل AC11 نوعی کمکی فرمان است که در ساخت آن از ‌کنتاکت های قدرتی استفاده نشده است. برای استفاده در مدار فرمان مناسب است.

DC1

ویژگی های این نوع کنتاکتور، همانند AC1 است. این نوع  دارای بار غیر اهمی هستند و برای ساخت گرمکن های برقی با ضریب توان 95% استفاده می شوند.

DC2

از مدل DC2 برای قطع کردن موتورها در زمان فعالیت و راه اندازی موتورهای شنت بهره گرفته می شود.

DC3

برای راه اندازی موتورهای شنت در دفعات قطع و وصل زیاد و در فاصله های زمانی کم از مدل DC3 استفاده می شود. علاوه بر این، از این نوع کنتاکتورها برای ساخت مدارهای ترمز نیز استفاده می کنند.

DC4

مدل های DC4 نیز همانند نوع قبلی، برای قطع موتور در هنگام کار و راه اندازی موتورهای سری به کار گرفته می شوند.

DC5

از مدل DC5 برای راه اندازی موتورهای سری که تعداد دفعات قطع و وصل زیاد، در فاصله های زمانی کم دارند، استفاده می شود.

DC6

در صنعت از مدل DC6 برای سوئیچینگ لامپ های رشته ای بهره می گیرند.

روش سیم بندی کنتاکتور در مدار

نحوه سیم بندی کنتاکتور در مدار

برای نصب و سیم بندی کنتاکتورها در مدار لازم است سیم ‌های ورودی به قطب ورودی و سیم‌ های خروجی به قطب خروجی وصل ‌شوند. کنتاکتورهای سه فاز دارای 3 ورودی و خروجی و کنتاکتورهای تک فاز، دارای یک قطب ورودی و خروجی هستند.

بعد از سیم بندی ، لازم است مدار فرمان را نیز بر روی آن نصب کنید. معمولا مدارهای فرمان دارای یک کلید تک پل هستند. برای نصب این قطعه باید خروجی فیوز را به ورودی آن مرتبط کنیم و خروجی کلید فرمان را به ورودی A1 کنتاکتور وصل کنیم.

تفاوت کنتاکتور با کلید های معمولی

یکی از مهم ترین تفاوت ها با کلید برق و کلید مینیاتوری هیوندای، استفاده از سیم پیچ مغناطیسی یا بویین در ساختار کنتاکتور است. علاوه بر قطع و برق جریان در محافظت از سیستم نیز نقش مهمی دارند. قابلیت تحمل جریان های بالا را نیز دارند. اضافه بر این می توان گفت عمر کنتاکتورهای برق بسیار بیشتر از کلیدهای معمولی است.

مزایای کنتاکتور نسبت به کلید های دستی

مزایای آن نسبت به کلید های دستی

کنتاکتور ها و استفاده از آن نسبت به کلیدهای دستی شامل موارد زیر می باشد:

•  قابلیت تحمل جریان های بالا را دارند و برای ولتاژهای بالا استفاده می شوند.
•  می توان تنظیمات دقیق تری برای کنترل بارهای سیستم انجام داد.
• قابلیت اتصال خودکار به انواع دستگاه ها و سیستم ها را دارند و به صورت اتوماتیک کنترل می شوند.
•  در مقایسه با کلیدها و کلید محافظ جان هیوندای، دارای عمر مفید بیشتری هستند.
•  شوک های الکتریکی را تحمل کنند؛ از این رو ایمنی بالاتری دارند.

نتیجه گیری

یکی از تجهیزات پر کاربرد در ساخت لوازم الکترونیک، کنتاکتورها  و همچنین آمپر متر شیوا هستند.  وظیفه قطع و وصل کردن مدار را در تجهیزات الکترونیک بر عهده دارند.  از سه جزء اصلی کویل، کنتاکت و محفظه تشکیل شده است که هر کدام نقش خاصی را در عملکرد محصول ایفا می کنند.  دارای انواع مختلفی هستند و هر کدام برای کاربردی خاص طراحی شده اند.

فروشگاه تخصصی نوین برق، ارائه دهنده انواع محصولات مورد نیاز مانند ولت متر شیوا در حوزه الکترونیک است. شما مشتریان محترم می توانید با مراجعه به وب سایت نوین برق، تنوع بالای محصولات ما را مشاهده کرده و آن ها را مطابق با نیاز خود خریداری کنید. علاوه بر این می توانید برای دریافت راهنمایی بیشتر با همکاران ما در پشتیبانی در تماس باشید.

نوین برق

سوالات متداول

• کنتاکتور به چه معنا است؟
  یک نوع دستگاه الکتریکی است که در سیستم‌های قدرت و کنترل به کار می‌رود. این دستگاه به منظور کنترل جریان الکتریکی و قطع یا وصل دستگاه‌ها یا بارها در مدارهای برقی استفاده می‌شود.
• کنتاکتور چه عملکردی دارد؟
   با عملکردی ساده اما مؤثر، به عنوان یک سوئیچ قدرتمند عمل می‌کند. وقتی برق به آن می‌رسد، قطعه‌ای به نام “کنتاکت‌ها” که برای انجام تماس الکتریکی مسئول هستند، بسته می‌شوند و جریان برق از طریق آنها جریان می‌یابد و دستگاه‌های متصل به کنتاکتور روشن می‌شوند.
• کنتاکتورها چه کاربردهایی دارند؟
  از کنتاکتورها به عنوان یک عنصر مهم در تاسیسات برق و صنعت استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها در ماشین‌آلات صنعتی، خطوط تولید، پمپ‌ها، کمپرسورها، تابلوهای برق، سیستم‌های روشنایی و بسیاری از دستگاه‌های بزرگ دیگر کاربرد دارند.