همه چیز در مورد سیم های فاز و نول

مدارهای الکتریکی از بخش های مختلفی ساخته شده اند، بخش اعظم و مهم مدارها سیم هایی است که جریان برق را از منبع به تجهیزات انتقال می دهند. به دلیل تفاوت اساسی در نوع کار سیم ها با رنگ های متفاوتی نشان داده می شوند. فاز و نول و ارت، سه سیم اصلی در مدارهای الکتریکی می باشند. در برق کشی ساختمان طبق یک قاعده استاندارد از این سه سیم استفاده می شود تا الکتریسیته مورد نیاز تجهیزات برقی تامین شود. که در ادامه جزئی تر به آن می پردازیم.

اهمیت آشنایی با انواع سیم

اهمیت آشنایی با کارکرد و جایگاه قرار گرفتن هر یک از سیم ها به اندازه ای که یک اشتباه ساده می تواند خطرات مالی و جانی زیادی را به بار بیاورد. بعد از اطمینان از اتصال درست انواع سیم، استفاده از تجهیزاتی از جمله کلید محافظ جان هیوندای از خسارات جانی جلوگیری به عمل می آورد.

 فاز سیم مثبت یک مدار الکتریکی است که جریان برق از آن عبور می کند و سیم داغ یا گرم نیز نامیده می شود. کنار هم قرار گرفتن این دو سیم در سیستم باعث عبور جریان می شود. فاز و نول در عمل تفاوت زیادی دارند. سیم نول سیمی است که پس از به عبور جریان الکتریسیته از فاز مسیر بازگشت برق را در سیستم فراهم می کند و به خودی خود برق ندارد.

سیم فاز چیست

سیمی که جریان الکتریسیته یا برق را در خود حمل می کند و در اصطلاح سیم گرم یا زنده نامیده می شود، سیم فاز می باشد. در سیستم برق کشی این سیم خطرناک ترین سیم می باشد و نباید به صورت مستقیم به آن دست زد. وظیفه سیم فاز انتقال جریان الکتریسته در مدار است. رنگ سیم فاز به دلیل تفاوتی که در نوع فعالیت خود دارد و سیم حامل جریان است، مشکی در نظر گرفته شده است. در زبان انگلیسی کلمه load نشانه ای برای فاز می باشد. البته در سیم های دو فاز و سه فاز رنگ این سیم تغییر می کند. فاز و نول علاوه بر تفاوت در رنگ در نوع کار نیز متفاوت هستند اما در کنار یکدیگر جریان ایمنی در سیستم برقکشی ایجاد می کنند.

رنگ سیم فاز در سیم های یک فاز مشکی، در دو فاز قرمز و در سه فاز با رنگ آبی مشخص می شود.

سیم نول چیست

برقراری جریان نیاز به دو مسیر دارد که یکی از آنها را سیم فاز تامین می کند. از لحاظ ساختاری سیم نول شباهت زیادی به سیم فاز دارد. در زمان برقراری جریان، الکتریسیته در سیم فاز وارد می شود و فاز حامل جریان برق می شود، اما برای برگشت جریان در مدار ما به سیم دیگری نیاز داریم. وظیفه برگرداندن جریان به سیستم توسط سیم نول تامین می شود. جریان ایجاد شده در سیم نول قوی است و دست زدن بدون تجهیزات ایمنی به آن خطرناک است.

سیم نول در یک محیط ایزوله شده قرار دارد و در انگلیسی با نامNeutral است. فاز و نول با علامتN,L نشان داده می شوند. سیم نول، خنثی است. رنگ روکش سیم نول، آبی یا سفید است، در کابل های چند رشته ای برای سیم نول از سیم هایی با مقطع پایین تر استفاده می شود. وجود سیم نول اجباری است و در واقع سیم جریان هادی زمین است. سیم نول وظیفه محافظت از سیستم برق رسانی و افزایش سطح ایمنی را برعهده دارد.

تفاوت سیم فاز و نول

تفاوت عملکرد سیم های نول و فاز در سیستم برق کشی و انتقال جریان الکتریسیته است. سیم فاز یک منبع  تغذیه اصلی است و سیم نول مسیر برگشت جریان برق به سیستم است. سیم فاز سیم مثبت مدار الکتریکی است و سیم نول سیم منفی سیستم است. برای تشخیص بهتر این دو سیم می توانیم با فاز متر جریان هر دو سیم را اندازه گیری کنیم. سیمی که در فاز متر عبور جریان برق را نشان می دهد سیم فاز و سیمی که  جریان را نشان نمی دهد سیم نول می باشد.

فاز برق دارد یا نول

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که کدام یک از سیم های فاز یا نول برق دارد. همانطور که گفته شده سیم فاز حامل جریان الکتریسیته است و به سیم زنده یا گرم نیز شهرت دارد. بهترین روش تشخیص وجود جریان در سیم و فاز بودن آن استفاده از فاز متر می باشد. همچنین اگر میزان جریان را بخواهید اندازه گیری کنید، می توانید از آمپر متر شیوا استفاده کنید.

 جریان ورودی به سیم فاز و مدار الکتریکی باید یک مسیر برگشت داشته باشد تا آسیبی به تجهیزات برقی وارد نکند، این مسیر برگشت جریان به سیستم توسط سیم نول ایجاد می شود. سیم نول  دارای برق نیست و فقط جریان برگشتی را در خود نگه می دارد. فاز و نول بودن سیم ها باید توسط تجهیزات ایمنی و افراد آگاه  انجام پذیرد.

تشخیص فاز و نول با فازمتر

فازمتر به عنوان یک تستر در تکمیل این فرایند کارایی خواهد داشت. حتی میتوان گفت علت روشن شدن فازمتر روی سیم ارت نیز همین امر است. روی فازمتر یک چراغ کوچک تعبیه شده است که زمانی که روشن شود، نشان دهندۀ وجود جریان الکتریسیته است و زمانی که خاموش بماند، نشان دهندۀ این است که مدار مورد نظر برق ندارد.

نحوه تشخیص فاز و نول بدون فاز متر

ایمن ترین روش تعیین سیم های فاز و نول فاز متر است، اما اگر  فاز متر در اختیار نداشتید باید از روش های دیگری  استفاده نمایید.

استفاده از روش تشخیص رنگ سیم

رنگ سیم فاز و نول کاملا مشخص است، رنگ سیم نول در مدارهای الکتریکی آبی یا سفید هستند و برای سیم های فاز از روکش مشکی استفاده می شود.

استفاده از مولتی متر

 درجه دستگاه مولتی متر را روی ac volt تنظیم می کنیم، یکی از پراب های مولتی متر را به لوله آب یا زین وصل می نماییم. در صورتی که سیم مورد آزمایش فاز باشد تغییر ولتاژ خواهد داشت. به کمک ولت متر شیوا هم می توان میزان ولتاژ را اندازه گیری کرد.

تشخیص سیم فاز و نول و ارت

تشخیص سیم های ارت از فاز و نول باعث می شود تا در صورت بروز مشکل در سیم کشی مدار برق بهتر بتوانیم مشکلات را برطرف کنیم. سیم فاز همان سیمی است که سیم گرم نام دارد و حامل جریان الکتریسیته است. بدون وجود سیم فاز جریان برقی در مدار وجود نخواهد داشت.

سیم های فاز معمولا به رنگ مشکی هستند. سیم ارت سیم اتصال به زمین است و حضور آن در مدار الزامی نیست اما ایجاد اتصال ایمن در سیم کشی در نظر گرفته می شود. سیم نول جریان برگشتی را در سیستم  الکتریکی حمل می کند و باعث می شود تا از آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی جلوگیری شود. سیم ارت یک مسیر با مقاومت کم است. در سیم ارت جریان الکتریسیته بسیار ضعیفی وجود دارد. سیم ارت معمولا به رنگ سبز در مدار وجود دارد.

نتیجه گیری

مدارهای الکتریکی از بخش های مختلفی تشکیل شده اند که مهمترین آنها سیم های موجود در این مدارها می باشد. هر مدار الکتریکی از یک سیم فاز و نول و یک سیم ارت تشکیل شده است. سیم ارت به زمین متصل شده است، سیم فاز حامل جریان الکتریسیته است. سیم نول هم جریان برگشتی به سیستم را برای محافظت از تجهیزات الکتریکی در خود دارد.

نوین برق

سوالات متداول

• نحوه تشخیص فاز و نول بدون فاز متر چيست؟

شناسايی به كمك رنگ سيم و استفاده از مولتی متر، دو روش سودمند برای تشخيص هستند.

• فاز برق دارد یا نول؟

سیم فاز حامل جریان الکتریسیته است و به سیم زنده یا گرم نیز شهرت دارد.

• مهم ترين بخش مدارها چه هستند؟

مدارهای الکتریکی از بخش های مختلفی تشکیل شده اند که مهمترین آنها سیم های موجود در این مدارها می باشد.